OpenAlex: Açık Erişimli Bibliyografik Veri Tabanı
Erişim adresi: https://openalex.org/
OpenAlex, adını İskenderiye Kütüphanesi’nden alan ve açık erişim modunda erişilebilen bilimsel makaleler, yazarlar ve kurumların bibliyografik kataloğudur. Ocak 2022’de, Microsoft Academic Graph’ın (MAG) sonlandırılmasının ardından OurResearch tarafından geliştirilerek kullanıma sunulmuştur.
Clarivate’in Web of Science ya da Elsevier’in Scopus gibi ticari ürünlerine alternatif olarak konumlanan OpenAlex, bibliyometri araçları ve kapsamlı bir API ile desteklenmektedir.
Tarihçesi:
Microsoft Academic Graph, 31 Aralık 2021 tarihinde veri güncellemelerini durdurmuştur.
Bunu takiben, kar amacı gütmeyen OurResearch, küresel araştırma sistemi için tamamen açık bir katalog sağlamak amacıyla OpenAlex’i geliştirmiştir.
Ocak 2022’de yayınlanan veritabanı, MAG'den devralınan bilgilerin yanı sıra ücretsiz bir API de içermektedir.
İsmine ilham kaynağı, insanlık tarihindeki ilk bibliyografik katalog olarak bilinen İskenderiye Kütüphanesi’dir.
Güncel Gelişmeler:
Eylül 2023: Leiden Üniversitesi, araştırma kurumu sıralamalarında OpenAlex'i kullanacağını duyurdu.
Aralık 2023: Sorbonne Üniversitesi, Scopus'taki kaydını silerek OpenAlex’e geçtiğini açıkladı.
2024: Fransa Araştırma ve Yüksek Öğrenim Bakanlığı, OpenAlex’i “hayati önem taşıyan açık bilim altyapısı” olarak tanımlayıp maddi katkı sağlayacağını bildirdi.
Mart 2024: OpenAlex; 209 milyon eserin meta verisini, 13 milyon yazarı, 124.000 yayın platformunu, 109.000 kurumu ve 65.000 Wikidata kavramını içeren kapsamlı bir veri yapısına ulaştı. Aynı dönemde Arcadia Vakfı'ndan 7,5 milyon dolarlık bir hibe aldı.
Haziran 2024: Crossref veritabanına girilen sahte meta verilerin OpenAlex'te de yer aldığı tespit edilerek tartışmalara yol açtı. Bu örneklerde sahte alıntılar yer almaktadır.
Kullanım Alanları:
OpenAlex, üniversiteler tarafından araştırma ekiplerinin yayın performansını değerlendirmek ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine olan katkılarını ölçmek amacıyla kullanılmaktadır.
Bu süreçte DOAJ ve Unpaywall verileri üzerinden dergilerin açık erişim durumu ve türü (altın, yeşil, bronz, hibrit) belirlenir. Aurora sistemiyle ise, yayınların Birleşmiş Milletler’in tanımladığı sürdürülebilir kalkınma hedeflerine göre indekslenmesi sağlanır.
Ayrıca Crossref ve ORCID gibi kaynaklardan da veri alınmaktadır. 2024 yılı itibarıyla OpenAlex API’si aylık ortalama 115 milyon sorgu ile kullanılmaktadır.
2024 yılında yapılan bir araştırma, OpenAlex’in 12.500’den fazla indeksli başlıkla Diamond açık erişimli dergilerin %60’ından fazlasını kapsadığını ve bu alanda WoS veya Scopus’a kıyasla çok daha kapsayıcı olduğunu ortaya koymuştur.
